Sunny Ofehe
Bijna iedereen in Nederland die over Nigeria schrijft, kent Sunny Ofehe, oprichter van de Hope for the Niger Delta Campaign. In zijn strijd voor vrede en tegen olievervuiling in de Nigerdelta verschafte hij informatie en organiseerde hij conferenties, sprak hij op een hoorzitting over Shell van de Tweede Kamer en reisde hij met SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen naar de Nigerdelta.
Ook mij hielp hij aan waardevolle contacten. Vanuit zijn huiskamer in Rotterdam, vol foto’s waarop hij handen schudt met prominenten als ex-premier Balkenende, belde hij met de Nigerdelta om afspraken te maken. Ofehe was, na zijn erkenning als vluchteling in Nederland – zijn moeder is in 2007 in Nigeria gewurgd om hem ‘het zwijgen op te leggen’, vertelde hij ooit – uitgegroeid tot een redelijk bekend en gerespecteerd activist.
Twee weken vast
Tot die vermaledijde dag, 21 februari 2011. Om zes uur ’s ochtends werd bij hem op de deur gebonsd en drongen twintig marechaussees zijn huis binnen, om het vijf uur lang te doorzoeken. Ofehe zat twee weken vast: valsheid in geschrifte en meewerken aan ‘mensensmokkel’ van één persoon werden hem ten laste gelegd. De zwaarste aanklacht volgde een half jaar later: internationaal terrorisme, omdat Ofehe in (afgeluisterde) telefoongesprekken zou hebben aangezet tot een aanslag op een oliepijplijn in Nigeria.
Ofehe heeft steeds verklaard in die gesprekken slecht te hebben willen regelen dat hij en journalist Mark Schenkel van NRC Handelsblad aanwezig konden zijn als oliedieven, ‘gewone’ criminelen dus, weer eens hun slag sloegen – juist om hun misdadige en vervuilende praktijken aan de kaak te stellen. Het Openbaar Ministerie (OM) liet zich echter niet vermurwen.
Tot afgelopen december. Een ‘hernieuwde vertaling’ van de telefoontap en ‘een nieuwe getuigenverklaring’ (van Schenkel) hadden de verdenking ‘doen afnemen’ wegens ‘teweegbrengen ontploffing’, schreef het OM toen aan Ofehes advocaten. Omdat dit nu ‘niet bewezen’ kon worden, zou het ‘vrijspraak’ vragen voor de terreuraanklacht bij het nog komende proces.
Geen felicitaties
Felicitaties zijn echter niet op hun plaats, reageert Ofehe. ‘Mijn vernielde reputatie is niet gezuiverd’, zegt hij bitter. ‘De aanslag kan alleen maar “niet bewezen” worden.’ De motieven van het OM vertrouwt hij niet, maar de Nederlandse rechter wel. ‘Die zal me ook van de overige aanklachten vrijspreken.’
Iemand voor terrorisme aanklagen op grond van een verkeerde vertaling, kun je gerust een grote fout noemen. Alleen dat zou al een ruiterlijker mea culpa van het OM rechtvaardigen. Maar er speelt meer. Wie de verdenking laat bestaan dat Ofehe heeft willen aanzetten tot ‘misdrijven met een terroristisch oogmerk’, terwijl dit duidelijk onzin is, vergroot de kans dat de buitenwacht Nederland zal scharen bij de landen waar activisten worden opgepakt op basis van trumped-up charges, zoals dat heet: valse beschuldigingen. Die internationale imagoschade moet het OM laten meewegen. Ook daarom past hier slechts het boetekleed.
Over de auteur
Marnix de Bruyne (1965) is redacteur van mensenrechtenmagazine Wordt Vervolgd, een uitgave van Amnesty International. Eerder was hij correspondent in Zuid-Afrika voor Het Parool in (1999-2000) en redacteur Afrika bij de Volkskrant (2003-2011). Voor die krant schreef hij over het Sierra Leone-tribunaal en de eerste rechtszaken van het Internationaal Strafhof. In 2010 publiceerde De Bruyne 'Het land van Soekmekaar', over de worstelingen van het dorp Soekmekaar met het nieuwe Zuid-Afrika, vooral met de landhervorming. In het voorjaar van 2016 verschijnt zijn boek 'We moeten gaan', over Nederlandse boeren in Zimbabwe.
Andere bijdragen door Marnix de Bruyne
Dag Marnix,
Blijf je de zaak volgen? Han Koch, eerder kritisch over Ofehe (http://www.trouw.nl/tr/nl/4496/Buitenland/article/detail/3656141/2014/05/16/Ofehe-s-goede-doel-leek-vooral-Ofehe.dhtml), bericht, zoals je ongetwijfeld zult hebben opgemerkt, vandaag over het nieuwe proces tegen Ofehe, waarvan de eerste zitting afgelopen dinsdag in Dordrecht plaatsvond, verdenking: mensensmokkel en valsheid in geschrifte. Wat doe je als Ofehe 27 november veroordeeld wordt?
Ik bedoel het niet ‘op de man’ maar zie je hier eerder als vertegenwoordiger van ‘ons allemaal’. Toch hoort daar dan – eventueel – een zelfonderzoek bij. Liet jij je teveel leiden door Ofehe’s sympathieke voorkomen?
De zaak kan zich natuurlijk ook de andere kant op ontwikkelen. Dan blijkt Koch, mét het OM, vooringenomen. Maar ook dat is leerzaam.
Het sociale leven berust, meer dan we denken, op vertrouwen. Journalistieke achterdocht als basishouding is in sociale verkeer minder prettig. Maar beroepsmatig geen slechte eigenschap.
Je kunt het ook breder trekken. Amnesty International heeft soms een kinderlijk appel, ‘antipolitiek'(positief), ‘depolitiserend'(negatief. Ik doel bijvoorbeeld op het brieven schrijven op het 10 december, waarvoor Amnesty ook politici benadert, die in sommige gevallen langs andere weg meer kunnen of zouden behoren te betekenen. Dat element onvermeld laten en politici vrij baan geven goede sier te maken met hun bewogenheid met onschuldige mensen, slachtoffer van slechte mensen/regimes ver weg, is zelf ook depolitiserend en kwalijk.
De juiste mix van achterdocht en vertrouwen ook hier.
Beste Gerard van der Veer,
Dank voor je reactie. Ik volg de zaak zeker, maar (zoals je merkt aan deze late reactie, waarvoor excuses) niet heel actief. Of Sunny Ofehe de wet ergens mee heeft overtreden, daarover zal de rechter beslissen. In mijn column ging het er vooral om dat het OM met een wel heel zware beschuldiging kwam – medeplichtigheid aan terroriame – die op ondeugdelijk informatie was gebaseerd. Het OM trekt vervolgens die aanklacht in, maar erkent niet ruiterlijk een fout te hebben gemaakt. Daardoor blijft er een naar luchtje aan Ofehe hangen op dit vlak. Dat heb ik veroordeeld en dat vind ik nog steeds laakbaar.
Dank dat je de zaak zo goed volgt.
Hartelijke groet,
Marnix de Bruyne,
redacteur Wordt Vervolgd
That’s a crackerjack answer to an interesting question